Albania: Media pluralism and transparency concerns fuel deterioration in media freedom

ECPMF

18 November 2022

No Comments

Albanian version available here.

 

18 November 2022

Following a two-day fact-finding mission to Tirana on 17-18 November 2022, the partners of the Council of Europe’s Platform on Safety of Journalists today publish their findings on press freedom, media pluralism and the safety of journalists in Albania.

 

During the visit the organisations met with the journalists association, editors and journalists, government officials, members of parliament, the prime minister, judicial authorities, police, the privacy and information agency, the media regulator, the press council, NGOs and the public broadcaster.

 

Our assessment is that overall Albania continues to experience a deterioration in media freedom. While the legal framework remains generally adequate, no progress has been made in recent years in improving the environment for independent and watchdog journalism or media pluralism.

 

Some positive developments can be noted. The delegation was informed during a meeting that the Conference of Chairpersons of the parliament voted to officially withdraw the so-called anti-defamation package from the parliament’s agenda on 15 November 2022. A parliamentary vote is due to take place in a matter of weeks. This legislative proposal to register and regulate online media hung like a sword of Damocles over the media market for nearly three years and would have had damaging consequences if passed.

 

We applaud the willingness of the government to heed the concerns of international institutions, organisations and the journalistic community who opposed the law, as well as the broader willingness to implement international standards on media freedom and freedom of expression, in particular of Council of Europe, including the Venice Commission, and the European Union on other matters related to media freedom.

 

We also welcome the increase in the number of press conferences organised by the Prime Minister since the COVID-19 pandemic, which have provided journalists with more opportunities to directly ask questions on matters of public interest. In the area of transparency, our organisations also welcome the recent ratification and entry into force ratification of the 2005 Council of Europe Convention on Access to Official Documents.

 

The work of police in swiftly investigating attacks on journalists and applying disciplinary measures for cases involving law enforcement officers is also welcome. Information the delegation received about initiatives for the training of police officers on the role and rights of journalists is also encouraging. Our organisations also welcome the increase in both the number and quality of state responses to alerts involving threats to media freedom on the Council of Europe’s Platform for the Safety of Journalists.

 

Despite these encouraging steps, the overwhelming perception of media representatives the delegation met with was that the climate for free and independent reporting was worsening in Albania. This perception is reflected by the increase in the number of media freedom alerts posted to the Platform, including attacks on journalists, discrediting rhetoric by politicians and concerns over the restrictive climate for access to information.

 

However, the root cause of many of the threats to independent journalism in Albania continues to be the capture of significant parts of the media environment by vested business interests. These media owners, many of whom have cross ownership in key state-regulated industries reliant on public tenders, systematically use their media assets to serve their own private or political agendas rather than the public interest. Concentration of media under the control of such business groups has intensified in recent years.

 

The result is that direct interference of media owners in editorial independence is high and certain sensitive issues or topics are considered off limits for journalists. These ownership practices have long undermined public trust in media integrity and lead to chronic self-censorship within the journalistic community and limited quality investigative reporting.

 

In the field of media regulation, politicised appointments to the Audio-visual Media Authority (AMA) continue to pose serious questions over the body’s independence. Major concerns also persist over the underfunding of the public broadcaster Radio Televizioni Shqiptar (RTSH).

 

One of the most pressing issues for daily journalistic work continues to be the lack of transparency and access to information. Reporters are regularly ignored when seeking information or comment from public authorities and officials. Across all levels of government, journalists still face barriers in posing questions or properly scrutinising those in power.

 

Journalists said that while the new Media and Information Agency (MIA) has resulted in some increase in public comment from ministers and public officials on some issues, overall the authority has overseen a tightening of control over information in what was an already a highly challenging environment. The delegation also heard from journalists that decisions by the Data and Information Commissioner on requests for public interest documents via Freedom of Information (FOI) complaints are not dealt with as efficiently as before.

 

Meanwhile, the office of the Prime Minister continues to use its own communication apparatus to distribute pre-packaged written and audio-visual content to the media. The Prime Minister’s own communication channel, Edi Rama Television (ERTV), continues to broadcast conversations featuring soft-ball questions to the PM and other politicians. This communication strategy bypasses journalists and shields authorities from challenging questions. The same practice is employed by the mayor of Tirana, whose closely curated content dominates television screens, shapes news coverage and bypasses journalistic scrutiny.

 

The safety of journalists continues to be an issue. While serious physical assaults remain rare, recent cases of violence against journalists underscore the threats media professionals face due to their work. Delays in efforts to bring those responsible for attacks to justice results in impunity.

 

Efforts by high-profile political figures to discredit and denigrate critical journalists continue. While the use of aggressive and insulting language by the Prime Minister against the media has decreased, the act of telling some journalists who ask challenging questions that they need to undergo so-called “re-education”, accompanied by unilateral bans from attending press conferences, have proven even more damaging. While the PM described these comments as humour during a meeting, the professional consequences for journalists given the label have been serious.

 

While prison sentences for defamation were repealed in 2012, defamation and insult remain criminal offences punishable by a fine. A case on the Platform involving a defamation lawsuit filed against a journalist by the former chief prosecutor of Tirana over his reporting on her vetting process is a worrying example of how these laws continue to be abused by powerful figures aiming to silence watchdog journalism.

 

Self-censorship among journalists is a systemic challenge exacerbated by poor working conditions and labour rights for media professionals. Low pay and professional instability leave journalists vulnerable to pressure from media owners.

The delegation was composed of representatives from ARTICLE 19, the Committee to Protect Journalists, the European Broadcasting Union, the European Centre for Press and Media Freedom, the European Federation of Journalists, the International Press Institute and Reporters Without Borders.

Shqipëri: shqetësimet rreth pluralizmit dhe transparencës kontribojnë në përkeqësimin e lirisë së medias

 

18 Nëntor 2022

Pas një misioni dyditor faktmbledhës në Tiranë, më 17-18 nëntor 2022, partnerët e Platformës për Sigurinë e Gazetarëve të Këshillit të Evropës publikojnë sot gjetjet e tyre mbi lirinë e shtypit, pluralizmin e medias dhe sigurinë e gazetarëve në Shqipëri.

 

Gjatë vizitës, organizatat u takuan me shoqatat e gazetarëve, redaktorë dhe gazetarë, zyrtarë të qeverisë, deputetë, kryeministrin, si dhe përfaqësues të institucioneve të drejtësisë, policisë, komisionerit për të drejtën e informimit dhe mbrojtjen e të dhënave personale, autoritetit të mediave audiovizive, këshillit të medias, OJQ-ve dhe radio televizionit publik.

 

Vlerësimi ynë është se në përgjithësi Shqipëria vazhdon të përjetojë një përkeqësim të lirisë së medias. Ndërkohë që kuadri ligjor mbetet përgjithësisht i përshtatshëm, nuk është bërë asnjë progres në vitet e fundit në përmirësimin e mjedisit mundësues për gazetarinë e pavarur dhe pluralizmin mediatik.

 

Mund të vërehen disa zhvillime pozitive. Delegacioni u informua gjatë një takimi se parlamenti votoi tërheqjen zyrtarisht nga kalendari i të të ashtuquajturës paketë antishpifje më 15 nëntor 2022. Vendimi me shkrim ende nuk është publikuar. Ky propozim legjislativ për regjistrimin dhe rregullimin e mediave online qëndroi si shpata e Demokleut mbi tregun mediatik për gati tre vjet dhe do të kishte pasoja të dëmshme nëse miratohej.

 

Ne përshëndesim gatishmërinë e qeverisë për të marrë parasysh shqetësimet e institucioneve dhe organizatave ndërkombëtare që kundërshtuan ligjin, si dhe gatishmërinë më të gjerë për të zbatuar standardet ndërkombëtare për lirinë e medias dhe lirinë e shprehjes, në veçanti ato të Këshillit të Evropës, duke përfshirë Komisionin e Venecias dhe Bashkimin Evropian për çështje të tjera që lidhen me lirinë e medias.

 

Ne mirëpresim gjithashtu shtimin e numrit të konferencave për shtyp të organizuara nga kryeministri që nga pandemia COVID-19, të cilat u kanë dhënë gazetarëve më shumë mundësi për të bërë pyetje drejtpërdrejt për çështje me interes publik. Në fushën e transparencës, organizatat tona mirëpresin gjithashtu ratifikimin e fundit dhe hyrjen në fuqi të Konventës së Këshillit të Evropës të vitit 2005 për Qasjen në Dokumentet Zyrtare (CETS Nr. 205).

 

Puna e policisë në hetimin e shpejtë të sulmeve ndaj gazetarëve dhe zbatimin e masave disiplinore për rastet që përfshijnë oficerë të zbatimit të ligjit është gjithashtu e mirëpritur. Inkurajuese janë edhe informacionet që ka marrë delegacioni për nismat për trajnimin e punonjësve të policisë për rolin dhe të drejtat e gazetarëve. Organizatat tona mirëpresin gjithashtu rritjen si në numër ashtu edhe në cilësi të përgjigjeve të shtetit ndaj alarmeve që përfshijnë kërcënime ndaj lirisë së medias në Platformën e Këshillit të Evropës për Sigurinë e Gazetarëve.

 

Pavarësisht këtyre hapave inkurajues, perceptimi dërrmues i përfaqësuesve të medias ishte se klima për raportim të lirë dhe të pavarur në Shqipëri po përkeqësohej. Ky perceptim reflektohet nga rritja e numrit të sinjalizimeve për lirinë e medias të postuara në Platformë, duke përfshirë sulmet ndaj gazetarëve, retorikën diskredituese nga politikanët dhe shqetësimet për klimën kufizuese për qasjen në informacion.

 

Megjithatë, shkaku kryesor i shumë prej kërcënimeve ndaj gazetarisë së pavarur në Shqipëri vazhdon të jetë kapja e pjesëve të rëndësishme të mjedisit mediatik nga interesat e biznesit. Këta pronarë mediash, shumë prej të cilëve kanë pronësi edhe industri kyçe të rregulluara nga shteti që mbështeten në tendera publikë, përdorin sistematikisht asetet e tyre mediatike për t’i shërbyer axhendave të tyre private ose politike në vend të interesit publik. Vitet e fundit është intensifikuar përqendrimi i mediave nën kontrollin e grupeve të tilla biznesi.

 

Rezultati është se ndërhyrja e drejtpërdrejtë e pronarëve të mediave në pavarësinë editoriale është e lartë dhe disa çështje apo tema të ndjeshme konsiderohen të palejueshme për gazetarët. Këto praktika pronësie kanë minuar prej kohësh besimin e publikut në integritetin e medias dhe çojnë në autocensurë kronike brenda komunitetit gazetaresk dhe mungesë të raportimit investigativ cilësor.

 

Në fushën e rregullimit të medias, emërimet e politizuara në Autoritetin e Mediave Audiovizive (AMA) vazhdojnë të shtrojnë pikëpyetje serioze mbi pavarësinë e këtij organi. Shqetësimet e mëdha vazhdojnë edhe për financimin e pamjaftueshëm të transmetuesit publik Radio Televizioni Shqiptar (RTSH).

 

Një nga çështjet më urgjente për punën e përditshme gazetareske vazhdon të jetë mungesa e transparencës dhe qasjes në informacion. Gazetarët shpërfillen rregullisht kur kërkojnë informacione ose komente nga autoritetet publike dhe zyrtarët. Në të gjitha nivelet e qeverisjes, gazetarët ende përballen me barriera në parashtrimin e pyetjeve ose në shqyrtimin e duhur të atyre që janë në pushtet.

 

Gazetarët thanë se ndërsa Agjencia e re për Media dhe Informim (AMI) ka rezultuar në një rritje të komenteve publike nga ministrat dhe zyrtarët publikë për disa çështje, në përgjithësi autoriteti ka mbikëqyrur një shtrëngim të kontrollit mbi informacionin në atë që tashmë ishte një mjedis shumë sfidues. Delegacioni dëgjoi gjithashtu nga gazetarët se vendimet e Komisionerit për Mbrojtjen e të Dhënave dhe Informim për kërkesat për dokumente me interes publik nëpërmjet kërkesave për të drejtë informimi (FOI) nuk trajtohen me aq efikasitet sa më parë.

 

Ndërkohë, zyra e kryeministrit vijon të përdorë aparatin e saj të komunikimit për të shpërndarë në media përmbajtje të shkruar dhe audio-vizive të parapërgatitura. Vetë kanali i komunikimit i kryeministrit, Televizioni Edi Rama (ERTV), vazhdon të transmetojë biseda me pyetje të lehta drejtuar kryeministrit dhe politikanëve të tjerë. Kjo strategji komunikimi anashkalon gazetarët dhe mbron autoritetet nga pyetjet sfiduese. Të njëjtën praktikë përdor edhe kryebashkiaku i Tiranës, përmbajtja tepër e kuruar e të cilit dominon ekranet televizive, formëson mbulimin e lajmeve dhe anashkalon shqyrtimin gazetaresk.

 

Siguria e gazetarëve vazhdon të jetë një problem. Ndërsa sulmet e rënda fizike mbeten të rralla, rastet e fundit të dhunës ndaj gazetarëve nënvizojnë kërcënimet me të cilat përballen profesionistët e medias për shkak të punës së tyre. Vonesat në përpjekjet për të sjellë para drejtësisë përgjegjësit e sulmeve rezultojnë në mosndëshkim.

 

Vazhdojnë përpjekjet e figurave politike të profilit të lartë për të diskredituar dhe denigruar gazetarët kritikë. Ndërkohë që përdorimi i gjuhës agresive dhe fyese nga kryeministri ndaj medias ka rënë, akti i futjes së disa gazetarëve që bëjnë pyetje sfiduese në të ashtuquajturin “riedukim”, shoqëruar me ndalime të njëanshme për të marrë pjesë në konferenca për shtyp, kanë rezultuar edhe më i dëmshëm. Ndërkohë që kryeministri i cilësoi këto komente si humor gjatë një takimi, pasojat profesionale për gazetarët e etiketuar kanë qenë të rënda.

 

Ndërsa dënimet me burg për shpifje u shfuqizuan në vitin 2012, shpifja dhe fyerja mbeten vepra penale të dënueshme me gjobë. Një rast në Platformë që përfshin një padi për shpifje të ngritur kundër një gazetari nga ish-kryeprokurorja e Tiranës për raportimin e tij për procesin e vetingut të saj është një shembull shqetësues se si këto ligje vazhdojnë të abuzohen nga figura të pushtetshme që synojnë të heshtin gazetarinë kritike.

 

Vetëcensurimi mes gazetarëve është një sfidë sistematike e përkeqësuar nga kushtet e këqija të punës dhe të drejtat e punës për profesionistët e medias. Pagesa e ulët dhe paqëndrueshmëria profesionale i lënë gazetarët të prekshëm ndaj presionit nga pronarët e mediave.

Delegacioni përbëhej nga përfaqësues të ARTICLE 19, Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve, Unioni Evropian i Transmetuesve, Qendra Evropiane për Lirinë e Shtypit dhe Medias, Federata Evropiane e Gazetarëve, Instituti Ndërkombëtar i Shtypit dhe Reporterët pa Kufij.

Read news by categories:

Related news

Statement

Media Freedom Mission to Romania questions fairness of electoral coverage

MFRR, after completing a mission to Bucharest, concluded that much of the media coverage of Romania’s electoral campaigns is seriously compromised by political capture.

READ MORE
Press release

Report: Media Freedom in Romania Ahead of Super Election Year

Amidst Romania’s Super Election Year, the MFRR unveils a report delving into the pressing issues surrounding media freedom in the country.

READ MORE
Mission

North Macedonia: International press freedom mission finds fragile progress in need of further support

ECPMF joined a fact-finding mission to North Macedonia, revealing the need to consolidate the fragile progress made for media freedom and journalists’ working conditions in recent years.

READ MORE
Press release

Turkey: Nine press freedom and journalism groups to examine media freedom crisis in build up to 2023 elections

A coalition of international journalism, press freedom and human rights groups will carry out a three-day mission to Turkey to investigate serious, continued threats to independent journalism in the country.

READ MORE
Mission

Press freedom groups visit Malta on five-year anniversary of Daphne’s murder to push for reforms

Between 13 and 17 October 2022, an international press freedom mission will visit Malta, five years after the assassination of investigative journalist Daphne Caruana Galizia on 16 October 2017. The country visit follows up on similar missions held in previous years.

READ MORE
Mission

Czech Republic: MFRR pushes for reforms to strengthen independence of public broadcaster

Representatives from IPI and ECPMF travelled to Prague on 15 June to meet with officials from the Ministry of Culture and push for the development of reforms which strengthen the independence of the country’s public broadcaster.

READ MORE